ಸಾಹಸ ಸಿಂಹ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ್ ವಿಧಿವಶ

ಸಾಹಸ ಸಿಂಹ ವಿಷ್ಣು ವರ್ಧನ್ ವಿಧಿವಶ ರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಮೈಸೂರಿಗೆ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಗಾಗಿ ಹೋದ ಸಂದರ್ಭ ದಲ್ಲಿ ಹೃದಯಾ ಘಾತಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ ದ್ದಾರೆ. ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರರಂಗ ದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಹೆಸರು ಮಾಡಿರುವ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ್ ನಟನೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಛಾಪು ಮೂಡಿಸಿದ್ದ ನಟರಾಗಿದ್ದರು. ಗಾನ ಗಾರುಡಿಗ ಸಿ. ಅಶ್ವತ್ಥ್ ಅವರನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಬೆನ್ನಲ್ಲೇ ಈಗ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ್ ಅವರನ್ನೂ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. ಭುದವಾರ ಬೆಳಗಿನ ಜಾವ ಎರಡುವರೆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿಧಿವಶರಾದರು. ಕಳೆದ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಿಂದ ಹೃದಯ ನೋವಿನಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದರು.

ಗಾಬರಿ ದೇವಿ

ಕಾಡು ಸುತ್ತಿದ ಮಂದಿಗೆ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಚಿರಪರಿಚಿತ.
ನಿವೆಸ್ಟೇ ದೈರ್ಯವಂತ ರಾಗಿದ್ದರೂ ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಗಾಬರಿಗೊಳಿಸದೆ ಇರದು. ಕಾರಣ ಇಸ್ಟೇ, ಗಾಬರಿ ಬೀಳಿಸುವ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಕೂಡ ಗಾಬರಿ ಬೀಳುವ ಸ್ವಭಾವದ್ದೆ. ಬಹುತೇಕ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗಿಂತ ಈ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಗಾಬರಿ ಬೀಳುವ ಸ್ವಭಾವ ಜಾಸ್ತಿ. ತನ್ನ ಅಕ್ಕಪಕ್ಕ ಬೀಸುವ ಗಾಳಿಗೆ ತರಗಲೆ ಅಲ್ಲಾಡಿದ ಸಪ್ಪಳವಾದರೂ ಕೆಲ ಕ್ಷಣದಲ್ಲೇ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಹಕ್ಕಿ ಇದು.
ರಾಜ್ಯದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡ ಸಿಗುವ ಈ ಹಕ್ಕಿ 'ಬುರ್ಲಿ' ಅರ್ಥಾತ್ Jungle Bush Quail.
ಬುರ್ಲಿಗೆ ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾಗಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಿವೆ. ಪೊದೆ ಹಕ್ಕಿ, ನೆಲ ಕೆದರೋ ಹಕ್ಕಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬಹಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು. ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಅದರ ಗ್ರಹಣ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ. ತಾನಿದ್ದ ಪೊದೆಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಸಣ್ಣ ಸದ್ದಾದರೂ ಥಟ್ಟಂತ ಜಾಗೃತ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಬಂದು ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಅಪಾಯ ಕಾದಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದರಂತೂ ಬುರ್ ಎಂದು ಹಾರಿ ಜಾಗ ಖಾಲಿ ಮಾಡಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಬುರ್ಲಿ ಹಕ್ಕಿ ಒಂಟಿಯಾಗಿರುವುದು ವಿರಳ. ಒಂದು ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ 3 ರಿಂದ 4 ಹಕ್ಕಿಗಳಾದರೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಕಲ್ಲು ಹಕ್ಕಿಗಳಂತೆ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಗೂಡು ಮಾಡಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸುತ್ತಲೂ ಹುಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತಂದು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ದೇಹದ ಕೆಳಭಾಗದ ಪಟ್ಟಿಗಳು ಆಕರ್ಷಕ.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲೇ ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಆಗಸ್ಟ್-ಮೇ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ 3-5 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ವೇಳೆ ವ್ಹೀ ವ್ಹೀ ವ್ಹೀ ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಕಲ್ಲಿನ ಬಣ್ಣವನ್ನೇ ಹೋಲುವ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ದೇಹದ ಮೇಲೆ ಕಂದು ಚುಕ್ಕಿಗಳಿರುತ್ತದೆ. ಬಂಡೆಗಳಿರುವ ಪ್ರದೇಶ, ಕುರುಚಲು ಪ್ರದೇಶ, ಪರ್ಣಪಾತಿ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಸ್ತಿ. ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿರುವ ಬೇಳೆ-ಕಾಳುಗಳು ಮತ್ತು ಕೀಟಗಳೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಆಹಾರ.
ಚಿತ್ರ: ಅಂತರ್ಜಾಲ

ಸತ್ಯನ್ ಅಸ್ತಂಗತ

ಪತ್ರಿಕಾ ರಂಗದಲ್ಲಿ ಸಾಕಸ್ಟು ಜನಪ್ರಿಯರಾಗಿರುವ ಟಿ.ಎಸ್. ಸತ್ಯನ್ ಈಗ ನೆನಪು ಮಾತ್ರ. ಭಾನುವಾರ ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಿಗೆ 86 ವಯಸ್ಸಾಗಿತ್ತು. ಪತ್ರಿಕಾ ರಂಗ ಕಂಡ ವಿಬಿನ್ನ ಫೋಟೋ ಜರ್ನಲಿಸ್ಟ್. ಕಳೆದ ಮೂರ್ನಾಲ್ಕು ದಶಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆ ಪತ್ರಿಕಾರಂಗದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅದ್ಭುತ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ವಿಶ್ವದ ಗಮನವನ್ನೇ ಸೆಳೆದವರಲ್ಲಿ ಸತ್ಯನ್ ಕೂಡ ಒಬ್ಬರು. ಮೈಸೂರಿನವರೇ ಆದ ಸತ್ಯನ್ ನಿಜಕ್ಕೂ ಈಗ ನನ್ನ ಕಣ್ಣ ಮುಂದೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಸಾಕಶ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ಗಟನೆಯಲ್ಲ. ೮ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಾನು ಮೈಸೂರಿನ ಶ್ರೀ ಕಲಾನಿಕೇತನ ಕಲಾ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಆರ್ಟ್ ಮಾಸ್ಟರ್ ಓದುತ್ತಿದ್ದ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಛಾಯಾಚಿತ್ರ ಕಾರ್ಯಾಗಾರವನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಿದ್ದೆವು. ಆಗ ಸತ್ಯನ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಮೈಸೂರಿನ ಅನೇಕ ಕ್ಯಾತ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಕಾರರು ಟಿಪ್ಸ್ ನೀಡಿದ್ದರು. ಅಂದು ಸತ್ಯನ್ ನಮಗೆ ಛಾಯಾಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿನ ಮಹತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸಿದ್ದರು. ಆ ಬಳಿಕ ಅವರ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಆನಂದಿಸಿದ್ದೆ. ಅವರ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ಯಥಾದೃಷ್ಟರೂಪಣ, ಪರಿದೃಶ್ಯ (perspective) ಗೆ ಮಹತ್ವ ನಿಡುತ್ತಿದುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಅಸ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ವಿಷಯಾಧಾರಿತ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನೂ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗಿ ಸೆರೆ ಹಿಡಿದಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯ.

ಟಿ. ಎಸ್. ಸತ್ಯನ್ ಅವರ ‘ಕಾಲಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡಿ’ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಇಂಥ ಕೆಲವೊಂದು ಮಹತ್ವದ ವಿಚಾರಗಳಿವೆ. ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ ಅಪರೂಪದ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಅನೇಕ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಮೆಲುಕು ಹಾಕಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಿಸಂ ಬುಕ್ಸ್ ಈ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ. ಇದು ಕನ್ನಡ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಎರಡೂ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಣಗೊಂಡಿದೆ. ಸತ್ಯನ್ ಅವರ ಅನೇಕ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳು ಇಂಡಿಯಾ ಟುಡೇ, ನ್ಯೂಸ್ ವೀಕ್, ಔಟ್ ಲುಕ್ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿವೆ.

ಸತ್ಯನ್ ಅವರಿಗೆ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಚಾರ ಗಿಟ್ಟಿಸಿ ಕೊಟ್ಟವರಲ್ಲಿ ಯುನಿಸೆಫ್ ಪಾತ್ರ ಮಹತ್ವದ್ದು. 1979 ರಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಲ್ಲಿ ಸತ್ಯನ್ ಅವರ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನ ಏರ್ಪಡಿಸಿತು. ನಂತರ ಅವರು ಅನೇಕ ರೀತಿಯಿಂದ ಬೆಳೆಯಲೂ ಕಾರಣವಾಯಿತು.

ಟಿ. ಎಸ್. ಸತ್ಯನ್ ಜನಿಸಿದ್ದು 1923 ರಲ್ಲಿ. ಸತ್ಯನ್ ಗೆ ೧೯೭೭ ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮ ಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸಂದಿದೆ.

'ದೊಡ್ಡ ಚಾಣ'ನ ಬಾಣದ ವೇಗ!

ಗಂಟೆಗೆ ಅಂದಾಜು 250 ರಿಂದ 300 ಕಿ.ಮೀ. ವೇಗ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು!
ಸುಮ್ಮನೇ ಉಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ. ಆ ವೇಗದ ತೀವ್ರತೆ ಎಸ್ಟಿರಬಹುದು ಎಂದು. ಖಂಡಿತ ನೀವು ಚಕಿತರಾಗುತ್ತೀರಿ ಸೋಜಿಗ ಸೂಜಿಯಂತೆ ಚುಚ್ಚುತ್ತದೆ.
ಇದು ಸುಳ್ಳಲ್ಲ. ಈ 'ದೊಡ್ಡ ಚಾಣ'(Peregrine Falcon) ಹಕ್ಕಿಯ ವೇಗ ಅಸ್ಟಿಸ್ಟಲ್ಲ. ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲೇ ಅತಿ ವೇಗವಾಗಿ ಹಾರಬಲ್ಲ ಹಕ್ಕಿ.
'ದೊಡ್ಡ ಚಾಣ'ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾದ ವಿಶೇಷ ಹಾರಾಟದ ವೇಗ. ನೋಡ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನೋಟದಿಂದಲೇ ಮಾಯವಾಗಿ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ವೇಗದ ಮಿತಿಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದರೆ ಒಂದು ನಿಮಿಷಕ್ಕೆ ಅಂದಾಜು 4 ರಿಂದ 5 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರ ಸಾಗಬಲ್ಲ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಇದರದು.
'ದೊಡ್ಡ ಚಾಣ' ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಹಕ್ಕಿ. ಗಿಡುಗನ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಅಂದಾಜು 15 ರಿಂದ 20 ಇಂಚಿನಸ್ಟು ಉದ್ದವಿರುತ್ತದೆ. ಹೆಣ್ಣು ಹಕ್ಕಿಯ ಗಾತ್ರ ಇನ್ನೂ ಜಾಸ್ತಿ. ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಎಲ್ಲ ಗಿಡುಗನಂತೆ ತೋರಿದರೂ ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗಿಂತ ಬಲಿಸ್ಟ ತನ್ನ ಉಗುರುಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದಲೇ ತನಗಿಂತ ತೂಕದ ಇನ್ನೊಂದು ಜೀವಿಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಹಿಡಿದು ಹಾರುತ್ತದೆ. ಬೇಟೆಗೆ ನಿಸ್ಸೀಮ.
ದೇಹದ ಬಹೇತೆಕ ಭಾಗ ಕಂದು ಮಿಶ್ರಿತ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣ. ಎದೆ, ಹೊಟ್ಟೆ, ರೆಕ್ಕೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ಳಗಿನ ಚುಕ್ಕೆಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಮಾಂಸವನ್ನು ಹರಿದು ತಿನ್ನಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಕೊಕ್ಕು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಬಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಚಳಿಗಾಲದ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡು 2-3 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇಲಿ, ಚಿಕ್ಕ ಹಕ್ಕಿಗಳು, ಹಾವು, ಚಿಕ್ಕ ಚಕ್ಕ ಪ್ರಾಣಿಗಳೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಆಹಾರ.

ಸಿಡಿಲ್ಮಿಂಚೆಂದರೆ 'ಬೂದು ನೊಣಹಿಡುಕ'ನಿಗೆ ನಡುಕ

ಮರದಿಂದ ಮರಕ್ಕೆ ಜಿಗಿಯುತ್ತ ಹತ್ತಾರು ಕಿಲೋ ಮೀಟರ್ ದೂರ ಕ್ರಮಿಸಬಲ್ಲ ಈ 'ಬೂದು ನೊಣಹಿಡುಕ' (ASIAN BROWN FLYCATCHER )ನಿಗೆ ಸಮಯಪ್ರಜ್ಞೆ ಜಾಸ್ತಿ. ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಿ ತಿಲಿದುಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಜಾಣ್ಮೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಯಲ್ಲಿ ನೋಡಲು ಸಾದ್ಯ.
ಸಿಡಿಲ್ಮಿಂಚಿನ ಮಳೆ ಇನ್ನೇನು ಆರಂಭವಾಗಿ ಬಿಡತ್ತೆ ಎನ್ನುವ ಮೊದಲೇ ಆ ಬಗ್ಗೆ ಮುನ್ಸೂಚನೆ ನೀಡತ್ತೆ. ಅದೇನೋ ಗಾಬರಿ ಬಿದ್ದಂತೆ ಬಂದು ತನ್ನ ಗೂಡನ್ನು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳತ್ತೆ. ತಾನಿದ್ದ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ತನ್ನ ಗೂಡು ದೂರವಿದೆ ಎಂದರಂತೂ ಅಲ್ಲೇ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಇರಬಲ್ಲ ಜಾಗ ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ತನ್ನನ್ನೇ ತಾನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಹಾಗಂತ ಸಣ್ಣ-ಪುಟ್ಟ ಮಳೆಗೆಲ್ಲ ಹೆದರಿ ಕುಳಿತಿರುವ ಹಕ್ಕಿ ಇದಲ್ಲ. ನೋಡಲು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ತೋರಿದರೂ ಬಲು ತುಂಟಿ. ಸೆಕೆಂಡ್ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಹತ್ತಾರು ಜಾಗ ಬದಲಾಯಿಸಿ ಪುಸಲಾಯಿಸುವ ಚಾಣಾಕ್ಷತೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗೊತ್ತಿದೆ. ತನ್ನ ವೈರಿಯ ದಾಳಿಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬೂದು ನೊಣ ಹಿಡುಕ ಅನುಸರಿಸುವ ಕ್ರಮವೇ ಇದು. ವೈರಿ ಹಕ್ಕಿಯ ಗಮನವನ್ನೇ ಬೇರೆಡೆ ಸೆಳೆದು ತಾನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಆ ಜಾಗದಿಂದ ಜಾರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಈ ಪುಟಾಣಿ ಹಕ್ಕಿಯ ಠಿಕಾಣಿ ಏನಿದ್ದರೂ ದತ್ತ ಕಾಡಿನಲ್ಲೇ. ಹುಳು-ಹುಪ್ಪಡಿ, ನೊಣ, ಕೀಟಗಳು ಜಾಸ್ತಿ ಇರುವಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹೊತ್ತನ್ನಾದರೂ ಕಳೆಯುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹಸಿವೆ ತಡೆಯಲಾಗದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಜೇನು ಹುಳುಗಳನ್ನೇ ಎದು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ತೆಪ್ಪಗೆ ಗೂಡಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಹುಳುಗಳನ್ನು ಕೆಣಕಿ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಜೇನಿನ ಕೈಗೆ ಸಿಗದೇ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಮರಿ ಹುಳುಗಳನ್ನು ಉಪಾಯದಿಂದ ಹಿಡಿದು ತಿನ್ನುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಜೇನಿನ ಕೋಟೆಯೊಳಗೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಪ್ರಾಣ ಬಿಡುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳೂ ಇರುತ್ತದೆ.
ಇಂಥ ವಿಶೇಷ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಮೈ ಬಣ್ಣ ಬೂದು. ರೆಕ್ಕೆ ತುದಿ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪು ಪಟ್ಟಿಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಎದೆ ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟೆ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ಳಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೊಕ್ಕು ಕಪ್ಪು ಮಿಶ್ರಿತ ಬೂದು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಇರುತ್ತದೆ. ಜನವರಿ ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ 3 ರಿಂದ 4 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಚಿತ್ರ: ಅಂತರ್ಜಾಲ

ಭೂಲೋಕದ ಅಪ್ಸರೆ 'ಸಿಂದೂರ ಕೊಕ್ಕರೆ'

ಹೆಜ್ಜೆ ಮೇಲೊಂದು ಹೆಜ್ಜೆ!
ವಯ್ಯಾರದಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದರೆ ಆ ನಡಿಗೆ ದೇವ ಲೋಕದ ಅಪ್ಸರೆಯರನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲಿನ ಕೇಸರಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣ ಸಿಂದೂರ ಲೆಪಿಸಿಕೊಂಡಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ.
ಹಾವಿನಂತೆ ಬಳುಕುವ ಕತ್ತು, ಗುಲಾಬಿ ಮೈ ಬಣ್ಣ, ರೆಕ್ಕೆಯ ಮೇಲಿನ ಕಂದು ಮಿಶ್ರಿತ ಕಪ್ಪು ಪಟ್ಟಿ ನಿಜಕ್ಕೂ ವರ್ಣರಂಜಿತ. ಹಳದಿ ಕೊಕ್ಕು ಸಾಕಷ್ಟು ಬಲಿಷ್ಠ.
ಇಂಥ ಅತ್ಯಾಕರ್ಷಕ ಹಕ್ಕಿ ಯಾವುದೆಂಬ ಕುತೂಹಲ ನಿಮಗಿರಬಹುದು. ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ, 'ಸಿಂದೂರ ಕೊಕ್ಕರೆ' 'ಬಣ್ಣದ ಕೊಕ್ಕರೆ' ( Painted Stork ) ಯ ಪರಿಚಯ ನಿಮಗಿದೆಯೇ?
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೊಕ್ಕರೆ ಎಂದಾಕ್ಷಣ ಬೆಳ್ಳಗಿರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ ನಂಬಿಕೆ ಎಲ್ಲರಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಬಣ್ಣ ಬಣ್ಣದಿಂದಿರುವ ಕೊಕ್ಕರೆಗಳೂ ಇವೆ. ಕೊಕ್ಕರೆ ಬೆಳ್ಳೂರು, ರಂಗನತಿಟ್ಟಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದವರಿಗೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಪರಿಚಯ ಆಗದೆ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಇಲ್ಲಿ ವರ್ಷದ ಎಲ್ಲಾ ದಿನಗಳಲ್ಲೂ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ.
ಮನುಷ್ಯನಂತೆ ಈ ಸಿಂದೂರ ಕೊಕ್ಕರೆ ಕೂಡ ಸ್ವಾರ್ಥಿ. ತಾನಾಯಿತು ತನ್ನ ಸಂಸಾರವಾಯಿತು ಎಂದುಕೊಂಡೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಗುಂಪು ಗುಂಪಾಗಿ ಜೀವಿಸುತ್ತದೆಯಾದರೂ ತಾನು ತಂದ ಆಹಾರವನ್ನು ತನ್ನ ಪಕ್ಕಕ್ಕೇ ಇರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಹಕ್ಕಿಯ ಮರಿಗೆ ನೀಡಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಂತ ಕೆಡುಕು ಉಂಟು ಮಾಡುವ ಬುದ್ಧಿ ಇದರದ್ದಲ್ಲ.
ಅಂದಾಜು 25 ರಿಂದ 30 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಬದುಕಿರುವ ಸಿಂದೂರ ಕೊಕ್ಕರೆ ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳಿಂದ ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. 2 ರಿಂದ 5 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಮನುಷ್ಯನಂತೆ ಈ ಸಿಂದೂರ ಕೊಕ್ಕರೆ ಕೂಡ ಸ್ವಾರ್ಥಿ. ತಾನಾಯಿತು ತನ್ನ ಸಂಸಾರವಾಯಿತು ಎಂದುಕೊಂಡೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಗುಂಪು ಗುಂಪಾಗಿ ಜೀವಿಸುತ್ತದೆಯಾದರೂ ತಾನು ತಂದ ಆಹಾರವನ್ನು ತನ್ನ ಪಕ್ಕಕ್ಕೇ ಇರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಹಕ್ಕಿಯ ಮರಿಗೆ ನೀಡಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಂತ ಕೆಡುಕು ಉಂಟು ಮಾಡುವ ಬುದ್ಧಿ ಇದರದ್ದಲ್ಲ.
ಅಂದಾಜು 25 ರಿಂದ 30 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಬದುಕಿರುವ ಸಿಂದೂರ ಕೊಕ್ಕರೆ ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳಿಂದ ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. 2 ರಿಂದ 5 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಈ ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ನೀರು ಇರುವ ತಾಣದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಾಣಲು ಸಾಧ್ಯ. ತನಗೆ ಖುಷಿಯಾದಾಗಲೆಲ್ಲ ಕ್ರಾಕ್.. ಕ್ರಾಕ್.. ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಮೃದುವಾದ ಕಡ್ಡಿ ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತಂದು ಮರಗಳ ಮೇಲೆ ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮೀನು, ಕಪ್ಪೆ, ಹಲ್ಲಿ, ಕೀಟಗಳೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ.
ಚಿತ್ರ: ಅಂತರ್ಜಾಲ, 10-10-2009

ಚಿಕ್ ಚೀಕ್ ಕಿರುರೆಕ್ಕೆ ಹಕ್ಕಿ

ಹಲವು ಮಂದಿ ನಾಲ್ಕು ಗೋಡೆಯಿಂದ ಆಚೆ ಬರಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ. ಕೆಲವರು ಯಾವುದೋ ಅನಿವಾರ್ಯತೆಯಿಂದ ಒಳಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದರೆ, ಇನ್ನೂ ಕೆಲವರು ಜನ ಸೇರಿದ್ದಾರೆಂದು ಕೋಣೆಯಿಂದ ಹೊರ ಬರುವದೇ ಇಲ್ಲ. ಅದೇನೋ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಭಯ, ನಾಚಿಕೆ, ಹಿಂಜರಿಕೆ.
ಇಂಥ ಸ್ವಭಾವ ಕೇವಲ ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ಪ್ರಾಣಿ-ಪಕ್ಷಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಲು ಸಾದ್ಯ.
'ಕಿರುರೆಕ್ಕೆ ಹಕ್ಕಿ', 'ಬಿಳಿಹೊಟ್ಟೆ ಹಕ್ಕಿ', 'ಬಿಳಿಹೊಟ್ಟೆ ಸಣ್ಣರೆಕ್ಕೆ' ಅರ್ಥಾತ್ ( While Billed - Shortwing) ಕೂಡ ಇದೇ ಸ್ವಭಾವದ ಹಕ್ಕಿ. ಒಂಥರಾ ನಾಚಿಕೆ, ಭಯಪಡುವ ಸ್ವಭಾವ. ತನ್ನಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಹಕ್ಕಿ, ಪ್ರಾಣಿ ಅಥವಾ ಮನುಷ್ಯರನ್ನು ಕಂಡಾಗಲೆಲ್ಲ ಪೊದೆಯೊಳಗೆ ಅಥವಾ ತನ್ನ ಗೂಡಿನೊಳಗೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ನೀವೂ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನೇ ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದಿರಿ ಎಂದುಕೊಳ್ಳಿ. ಆಗ ನಿಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಗೇ ಕಾಣದಂತೆ ಎಲ್ಲೋ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಪೊದೆಯೊಳಗೇ ಒಂದು ಕೊಂಬೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಕೊಂಬೆಗೆ ಹಾರುತ್ತ ನೂರಾರು ಮಾರು ದೂರಕ್ಕೆ ಸಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಹೌದು, ಈ ಪುಟ್ಟ ಹಕ್ಕಿ ಜಂಪ್ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಪ್ರವೀಣ. ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿಯಸ್ಟೆ ಗಾತ್ರ ಇರುವ ಕಾರಣ ಸುಲಭವಾಗಿ ಜಂಪ್ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ನೋಡಲು ನೋಡಲು ಚೆಂಡಿನಂತ ದೇಹ. ಬಹುತೇಕ ಭಾಗ ಕಪ್ಪು ಮಿಶ್ರಿತ ನೀಲಿಬಣ್ಣ. ಕೊಕ್ಕು ಮತ್ತು ಕಾಲುಗಳು ಕಪ್ಪು. ಇನ್ನು ಹೊಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಎದೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಬಿಳಿಬಣ್ಣ. ಚಿಕ್ಕದಾದ ಎರಡು ರೆಕ್ಕೆಗಳಿಂದಲೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ.
ಭಾರತ ಸೇರಿದಂತೆ ನೆರೆಯ ಲಂಕಾ, ಬಾಂಗ್ಲ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳಲ್ಲಿಯೂ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯ. ಮಾರ್ಚ್ ನಿಂದ ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಾವಧಿಯಲ್ಲಿ 2-3 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಜಿಟಿಜಿಟಿ ಮಳೆ ಇದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮೈ ಮುದುಡಿ ಕುಳಿತಿರುವಾಗ ಮುದ್ದು ಮುದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಗಾಬರಿಯಾದಾಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಚಿಕ್ ಚೀಕ್...ಎಂದು ಸದ್ದು ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಚಿತ್ರ: ಅಂತರ್ಜಾಲ.

ಕೆಂಪು ಕೊಕ್ಕಿನ ಕಪ್ಪು ಕೊಕ್ಕರೆ

ಹೆಸರು ಮಾತ್ರ ಕರಿ ಕೊಕ್ಕರೆ. ಆದರೆ ಆ ಕಪ್ಪಿನಲ್ಲೂ ಸೌಂದರ್ಯ ಇಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ. ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲೂ ಸೌಂದರ್ಯವಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತೋರಿಸಲಿಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಅದನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸುವ ಕೆಂಪು, ತೆಳುಗೆಂಪು ಮತ್ತು ಬಿಳಿಬಣ್ಣ ನೀಡಿದ್ದಾನೆ.
ಈ 'ಕಪ್ಪು ಕೊಕ್ಕರೆ' (Black Stork )ಯ ದೇಹದ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗ ಕಪ್ಪಗಾಗಿದ್ದರೂ ಕೊಕ್ಕು ಮತ್ತು ಕಾಲುಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣ. ಎದೆ, ಹೊಟ್ಟೆ ಭಾಗ ಬೆಳ್ಳಗಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಕಪ್ಪು ಕೊಕ್ಕರೆಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೌಂದರ್ಯ.
ವಯ್ಯಾರದ ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಕಪ್ಪು ಕೊಕ್ಕರೆ ಜನಪ್ರಿಯ. ಮೊಣಕಾಲನ್ನು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಬಡಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ನಿಧಾನಗತಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ನೀರಂಚಿನಲ್ಲಿ ಅಪ್ಸರೆ.
ಇನ್ನೊಂದು ವಿಚಾರ, ಈ ಹಕ್ಕಿ ಅಂತಿಂಥ ಕೊಕ್ಕರೆಯಲ್ಲ. ಇನ್ನುಳಿದ ಕೊಕ್ಕರೆಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನ. ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಒಂದು ಮೀಟರ್ ನಷ್ಟು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಎರಡೂ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಅಗಲಿಸಿದರೆ ಒಂದೂವರೆ ಮೀಟರ್ ಗೂ ದೊಡ್ಡದಾದ ಹಕ್ಕಿ ಇದು. ಮೂರರಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಕೆಜಿಯಸ್ಟು ತೂಗುವ ತನ್ನ ದೇಹವನ್ನು ಹೊತ್ತು ಅಲೆದಾಡುವುದೆಂದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಆಲಸ್ಯ. ಆದರೂ ಕೆಸರು ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ದಿನವೆಲ್ಲ ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತದೆ.
ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಕರಿ ಕೊಕ್ಕರೆಗೆ ಗ್ರಹಣ ಶಕ್ತಿ ಜಾಸ್ತಿ. ಅದೆಸ್ಟೇ ದೂರದಲ್ಲಿ ತನಗೆ ಕಿರಿಕಿರಿ ಆಗುವಂತ ಸಪ್ಪಳವಾದರೂ ತಟ್ಟನೆ ಕೂಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕ್ಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಭೇಟೆಗಾಗಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿಗೋ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸುತ್ತದೆ. ದಿನಕ್ಕೆ 250 ರಿಂದ 300 ಕಿ.ಮೀ ದೂರಕ್ಕೆ ಕ್ರಮಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಈ ಹಕ್ಕಿಗಿದೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಒಮ್ಮೆ 2-4 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಚಾಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ವಲಸೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಹಕ್ಕಿ ಭಾರತದ ಕೆಲವು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆಯಾದರೂ ಅಪರೂಪ. ಕೆರೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ಏಡಿ, ಮೀನು, ಕಪ್ಪೆಗಳೇ ಇದರ ಆಹಾರ.
ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ: ಅಂತರ್ಜಾಲ

ವೇಗದೂತ ಇದು 'ಕೆಂಗತ್ತಿನ ಸೂರಕ್ಕಿ'

ವೇಗಕ್ಕೆ ಹೆಸರಾದ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಜಾತಿಯ ಹಕ್ಕಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಎರಡು ಹೂವುಗಳ ಮಕರಂದವನ್ನಾದರೂ ಹೀರುವ, ನಿಮಿಷಕ್ಕೆ ಕಿಲೋ ಮೀಟರ್ ದೂರಕ್ಕೆ ಕ್ರಮಿಸಬಲ್ಲ ಹಾರಾಟದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಈ ಹಕ್ಕಿಯದು.
ಇಸ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಪ್ರತಿ ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಹತ್ತು-ಹನ್ನೆರಡು ಬಾರಿ ರೆಕ್ಕೆ ಬಡಿದುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇಂಥ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳಿರುವ ಹಕ್ಕಿಗಳಾದ ಸೂರಕ್ಕಿ ಜಾತಿಯಲ್ಲೇ ಬೇರೆ ತಳಿಯ ಹಕ್ಕಿ ಇದು. ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು 'ಕೆಂಗತ್ತಿನ ಸೂರಕ್ಕಿ' (Crimson Sunbird) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ಹಕ್ಕಿ ಇದು. ಹೆಚ್ಚೆಂದರೆ 10 ರಿಂದ 11 ಸೆ. ಮೀಟರ್ ಉದ್ದ ಇರುತ್ತದೆಯಸ್ಟೆ. ಹಾಗಂತ ದಪ್ಪವಾಗಿಯೂ ಬೆಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಕಾಲಿನ ಹೆಬ್ಬೆರೆಳಿನಸ್ಟು ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಕತ್ತಿನ ಭಾಗ ಕೆಂಪಗಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಇದನ್ನು ಕೆಂಗತ್ತಿನ ಸೂರಕ್ಕಿ ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾಗಿ ಇದಕ್ಕೆ ಕೆಂಪು ಕತ್ತಿನ ಹೂವಕ್ಕಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುವವರಿದ್ದಾರೆ. ಕರವೀರ ಜಾತಿ ಹೂವಿನ ಮಾಕರಂದಕ್ಕಾಗಿ ಬರುವ ಕಾರಣ 'ಕೆಂಪು ಕರವೀರ' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಉಳಿದಂತೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ರೆಕ್ಕೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗ, ಪುಕ್ಕಗಳು ಕಡು ಹಸಿರು, ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಇರುತ್ತದೆ. ಇನ್ನುಳಿದ ಸೂರಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಇರುವಂತೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಕೊಕ್ಕುಮುಳ್ಳಿನಂತೆ ಇದ್ದು, ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಳಕ್ಕೆ ಬಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೊಕ್ಕು ಮತ್ತು ಕಾಲು ಕಪ್ಪಗಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೂವಿನ ಮಕರಂದ ಹೀರುವುದರಲ್ಲಿ ಈ ಹಕ್ಕಿಯಸ್ಟು ನಿಪುಣ ಹಕ್ಕಿ ಇನ್ನೊಂದಿಲ್ಲ. ಸೂರ್ಯ ಮೂಡುವ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಕರಂದ ಹೀರುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.
ಚೆಂಡಿನಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಗೂಡಿಗೆ ಹತ್ತಿ ಮತ್ತು ಜೇಡಿನ ಬಲೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಎಪ್ರಿಲ್-ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಮೂರರಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಮೊಟ್ಟೆ ಇಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತ ಸೇರಿದಂತೆ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.
ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ: ಅಂತರ್ಜಾಲ

ಹೇಯ್ ತರ್ಲೆ... 'ದೊಡ್ಡ ಹೆಜ್ಜಾರ್ಲೆ'

ಅಬ್ಬಬ್ಬಾ... ಇಸ್ಟೊಂದು ದೊಡ್ಡ ಬಾತುಕೋಳಿ..!
ನೀವಂದುಕೊಂಡಂತೆ ಇದು ಖಂಡಿತ ಬಾತುಕೋಳಿಯಲ್ಲ. ಬಾತುಕೋಳಿಗಿಂತ ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುವ ಜಲಪಕ್ಷಿ. ನಂಬಲಿಕ್ಕೇ ಅಸಾಧ್ಯ. ಇದು ಮಾಂಸಹಾರಿಯೂ ಹೌದು, ಸಸ್ಯಹಾರಿಯೂ ಹೌದು!
ಹಾಗಾದರೆ ಇದಾವ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಹಕ್ಕಿ ಎಂದು ತಡಕಾಡಿದರೆ ನಿಮಗೆ ಸಿಗದಿರುವ ಹಕ್ಕಿಯೇನಲ್ಲ. ಸುಲಭವಾಗಿಯೇ ಗುರುತಿಸುತ್ತೀರಿ. ಇದು ಹೆಜ್ಜಾರ್ಲೆ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಹಕ್ಕಿ. ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೆಜ್ಜಾರ್ಲೆಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಇದನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಹೆಜ್ಜಾರ್ಲೆ, ಬಿಳಿ ಜೋಳಿಗೆ ಕೊಕ್ಕ (Great White Pelicon) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಈ ಜಾತಿಯ ಹಕ್ಕಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಭಾರೀ ಗಾತ್ರದ ಹಕ್ಕಿ. ಹದ್ದಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾದ ಹಕ್ಕಿ. ರೆಕ್ಕೆ ಬಿಚ್ಚಿ ನಿಂತರೆ ಹಕ್ಕಿಯ ಅಗಲ ಕನಿಷ್ಠ ನಾಲ್ಕು ಅಡಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಅಂದಾಜು ಎರಡರಿಂದ ಎರಡೂವರೆ ಅಡಿ ಉದ್ದವಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಯಾವತ್ತೂ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ತೆಲಾಡುವುದೆಂದರೆ ಬಲು ಇಷ್ಟ. ಕೆರೆಯಲ್ಲೇ ಮುಳುಗೇಳುತ್ತ ಕಾಲ ಕಳೆಯುತ್ತದೆ. ಅಗಾಗ ಇನ್ನುಳಿದ ಜಲಜೀವಿಗಳಿಗೆ ತರ್ಲೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.
ನೀರಿಗೆ ಬರುವ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಜೀವಿಗಳು, ನೀರಲ್ಲೇ ಬೆಳೆಯುವ ಹುಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತಿಂದು ಬದುಕುತ್ತವೆ. ಈ ಹಕ್ಕಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾದ ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ದೊಡ್ಡ ಹೆಜ್ಜಾರ್ಲೆ ಬೇಟೆಗಾಗಿ ದಿಡೀರ್ ಎಂದು ನೀರೊಳಗೆ ನುಗ್ಗಿ ಮೀನು, ಹಾವುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ತಿನ್ನುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ಇದರ ಬಲಿಷ್ಟ ಕೊಕ್ಕುಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಿದೆ ಕೊಕ್ಕಿನ ಕೆಳಕ್ಕಿರುವ ಚೀಲ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಬಂಡವಾಳ. ಕೊಕ್ಕು ಕತ್ತಿನಸ್ಟೇ ಉದ್ದವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವವೆಂಬರ್-ಮೇ ತಿಂಗಳಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡರಿಂದ ಮೂರು ಮೊಟ್ಟೆ ಇಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ವೇಳೆ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಬೆಳ್ಳಗಿನ ಜುಟ್ಟು ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ದೇಹ ಬೆಳ್ಳಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಬೂದು ಮಿಶ್ರಿತ ಬೆಳ್ಳಗಿನ ಬಣ್ಣವಿರುತ್ತದೆ. ಕೊಕ್ಕು ಮತ್ತು ಕಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಬೆಳ್ಳಗಿನ ಬಣ್ಣ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಮೀನುಗಳೆಂದರೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಪಂಚಪ್ರಾಣ. ಇದಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಕೊಕ್ಕಿನ ಕೆಳಕ್ಕಿರುವ ಜೋಳಿಗೆಯನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಬೀದಿಗೆ ಬಾರದು ಬೂದು ಸಿಪಿಲೆ!

ಚಳಿ ಜೋರಾ ಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಇನ್ನಸ್ಟು ಚಳಿ ಇರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗುವ ಹಕ್ಕಿಗಳಿವೆ. ಈ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ ಹಕ್ಕಿಗಳಲ್ಲಿ 'ಬೂದು ಸಿಪಿಲೆ'(Grey Wagtail) ಕೂಡ ಒಂದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೃಷಿಭೂಮಿ, ಜೌಗು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಬೂದು ಸಿಪಿಲೆ ನೋಡಲಿಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಹಳದಿ ಸಿಪಿಲೆಯಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಬಹುತೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನೇ ಬೂದು ಸಿಪಿಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದುಂಟು. ಈ ಹಕ್ಕಿಗೂ ಬೂದು ಸಿಪಿಲೆಗೂ ಹೆಚ್ಚೇನು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಬೂದು ಸಿಪಿಲೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗವೆಲ್ಲ ಬೂದು ಮಿಶ್ರಿತ ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಇದ್ದರೆ, ಹಳದಿ ಸಿಪಿಲೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗವೆಲ್ಲ ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣ. ಅಕ್ಕ-ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿದರೆ ಗುರುತಿಸುವುದು ಬಹಳ ಕಷ್ಟ. ಗಾತ್ರದಲ್ಲೂ ತೀರಾ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಹಳದಿ ಸಿಪಿಲೆ ಕೊಂಚ ಚಿಕ್ಕದಿರಬಹುದು. ಇನ್ನುಳಿದ ಸಿಪಿಲೆಗಳಂತೆ ಬಾಲವನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆ-ಕೆಳಕ್ಕೆ ಅಲ್ಲಾಡಿಸುತ್ತಾ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯವನ್ನು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ನಡೆದಾಡಿಕೊಂಡು ಕಳೆಯುವ ಬೂದು ಸಿಪಿಲೆ ಕ್ಷಣಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಜಂಪ್ ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಅನಿವಾರ್ಯ ಎನಿಸಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಹಾರುತ್ತದೆ. ಓಟದಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಯಾರಿಗೂ ಪೈಪೋಟಿ ನೀಡಬಲ್ಲದು.
ಬೂದು ಸಿಪಿಲೆ ಬಹಳ ಚುರುಕಿನ ಹಕ್ಕಿ. ಗಾಬರಿಯಾದಾಗಲೆಲ್ಲ ಸ್ವೀಸ್ ಸ್ವಿಸ್... ಎಂದು ಸದ್ದು ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ದೊಡ್ಡದು. ಎದೆ, ಹೊಟ್ಟೆ ಭಾಗ ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಬೆಳ್ಳಗಿನ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಇರುತ್ತದೆ. 8 ವರ್ಷ ಬದುಕಿರುವ ಬೂದು ಸಿಪಿಲೆ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಬೂದು ಕುಂಡೆಕುಸ್ಕ, ಬೂದು ದಾಸರಿ, ಬೂದು ಬಾಲಾಡಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಚಾರ್ಚ್-ಅಕ್ಟೋಬರ್ ತಿಂಗಳಾವಧಿಯಲ್ಲಿ 4-5 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕೀಟಗಳು ಇದರ ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ.
------------------------------

'ಸಿಮೆಂಟ್' ಬೆಳ್ಳಕ್ಕಿ ಇದು ಕಡಲ ಹಕ್ಕಿ
ಇಡೀ ದೇಹಕ್ಕೆ ಸಿಮೆಂಟ್!
ಇದೇನು ಜೀವಂತ ಹಕ್ಕಿಯೋ ಅಥವಾ ಸಿಮೆಂಟಿನಿಂದ ರಚಿತ ನಿರ್ಜೀವ ಕಲಾಕೃತಿಯೋ ಎಂದು ನೀವು ಹುಬ್ಬು ಮೇಲೇರಿಸಿದರೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅಸ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಸಿಮೆಂಟ್ ಬಣ್ಣ. ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾಗಿ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಸಿಮೆಂಟ್ ಬೆಳ್ಳಕ್ಕಿ ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಕತ್ತಿನ ಕೆಳಭಾಗ, ರೆಕ್ಕೆಗಳ ಕೆಳಭಾಗ ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟೆಯಿಂದ ಪುಕ್ಕದ ನಡುವಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ಳಗಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಅಸ್ತಕ್ಕು ಈ ಹಕ್ಕಿ ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬೆಳ್ಳಕ್ಕಿಗಳು ಗದ್ದೆ, ಜೌಗು ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವುದು ಜಾಸ್ತಿ. ಆದರೆ ಈ 'ಕಡಲ ಬೆಳ್ಳಕ್ಕಿ' (Western Reef Heron ) ಹಾಗಲ್ಲ. ಹೆಸರಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಇದರ ವಾಸವೆನಿದ್ದರೂ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಸನಿಹದಲ್ಲೆ.
ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಈ ಕಡಲ ಬೆಳ್ಳಕ್ಕಿಗೆ ಸಮುದ್ರದ ಅಲೆಗಳ ಭಯವೇ ಇಲ್ಲ. ಅದೆಸ್ಟೇ ದೊಡ್ಡ ಅಲೆ ಬಂದರೂ ನಿರ್ಭೀತಿಯಿಂದ ತೀರದಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಸಮುದ್ರದ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಜೀವಿಗಳೇ ಇದರ ಆಹಾರ. ಬಿಳಿ ಏಡಿ ಎಂದರಂತೂ ಈ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಪಂಚಪ್ರಾಣ. ಮುಂಗಾರು ಆರಂಭಗೊಂಡು ಸಮುದ್ರ ತನ್ನ ಅಬ್ಬರದ ಗರ್ಜನೆ ಆರಂಭಿಸಿದಾಗಲಂತೂ ಅಲ್ಲಿಂದ ಅಲ್ಲಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಆಗ ಜೀವಿಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆಂದು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರಿತಿದೆ ಈ ಬೆಳ್ಳಕ್ಕಿ.
ಈ ಹಕ್ಕಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾದ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಹಕ್ಕಿಯ ನೆತ್ತಿಯಿಂದ ನೀಳವಾದ ಜುಟ್ಟು ಬೆಳೆಯುತ್ತಾ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಏಪ್ರಿಲ್-ಜುಲೈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 2-4 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತ, ಲಂಕಾ, ಬಾಂಗ್ಲಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಸಂತತಿ ಇದೆ. ಹಾರಾಟದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ನಿಪುಣ ಹಕ್ಕಿಯೋ ಅಸ್ಟೇ ಜಿಪುಣ ಕೂಡ ಹೌದು.

ಕೋಗಿಲೆಗೆ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಜುಟ್ಟು...

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮದುರ ಕಂಠದ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಕೋಗಿಲೆಗೆ ಹೊಲಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಆ ಕೋಗಿಲೆಯನ್ನು ಕಣ್ಣಾರೆ ಕಂಡರೆ 'ಯಪ್ಪಾ ಇದೇನು ಕಪ್ಪು' ಎಂದು ರಾಗ ಎಳೆಯುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ. ಆದರೆ ಈ ಕೋಗಿಲೆಯನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ನಿಮಗೆ ನಿರಾಸೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಕಾರಣ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಅಸ್ಟು ಕಪ್ಪಗಿನ ಕೋಗಿಲೆಯಲ್ಲ. ಭಾರತದ ಸಾಮನ್ಯ ಕೋಗಿಲೆಗಿಂತ ಇದು ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಹಕ್ಕಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾದ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಇದು ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಹಕ್ಕಿ ಅಲ್ಲ. ಆದರೆ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಸ್ಟು ದಿನಗಳನ್ನು ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಸೇರಿ ಭಾರತದ ಇನ್ನಿತರ ದಟ್ಟಡವಿಯಲ್ಲೇ ಕಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೇನು ಮಳೆಗಾಲ ಮುಗಿಯುತ್ತಿದೆ ಎನ್ನುವ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಕತ್ತಲೆ ಆವರಿಸಿರುವ ದಟ್ಟಡವಿಯಲ್ಲೇ ಕಾಲ ಕಳೆಯುತ್ತದೆ.
ಆಫ್ರಿಕಾ ಖಂಡದಿಂದ ಬರುವ ಅತಿಥಿಗಳ ವಲಸೆ ಎಲ್ಲ ವರ್ಷವೂ ಒಂದೇ ರೀತಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಮುಂಗಾರಿನಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿವೆಯೋ ಹಾಗೇ ಬದಲಾಗುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಮಳೆಯ ಆರಂಭವೇ ತಡವಾದರೆ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಇದರ ಆಗಮನವೂ ತಡವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅತಿಥಿಯನ್ನು ನಾವು 'ಜುಟ್ಟು ಕೋಗಿಲೆ' (Pied Crested Cuckoo) ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದೇವೆ.
ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಬಿಳಿ ಮಿಂಚುಳ್ಳಿ, ಚೊಟ್ಟಿ ಗೊರವ ಹಕ್ಕಿಯಂತೆ ಜುಟ್ಟು ಇರುವ ಕಾರಣ ಇದಕ್ಕೆ ಈ ಹೆಸರು. ದೇಹದ ಹಿಂಭಾಗವೆಲ್ಲ ನೀಲಿ, ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕತ್ತಿನಿಂದ ಕೆಳಕ್ಕೆ, ಹೊಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಎದೆಯೆಲ್ಲ ಬೆಳ್ಳಗಾಗಿರುತ್ತದೆ. ರೆಕ್ಕೆಯ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲೂ ಬೆಳ್ಳಗಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಹಾರುವಾಗ ಮಾತ್ರ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ರೆಕ್ಕೆಯ ಗರಿಗಳ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಳಿಯ ಪಟ್ಟಿಗಳಿರುತ್ತವೆ.
ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಭಾರತ ಸೇರಿ ನೆರೆಯ ಬಾಂಗ್ಲ, ಶ್ರೀಲಂಕ, ನೇಪಾಳ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಹಕ್ಕಿಯ ಗೂಡನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಆರಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಾಗೆಯ ಗೂಡಲ್ಲಿ 2 ರಿಂದ 3 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ವಸಂತದ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಫ್ಯೂ ಫ್ಯೂ ಫೀ... ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಜುಟ್ಟು ಕೋಗಿಲೆಯನ್ನು ತುರಾಯಿ ಕೋಗಿಲೆ, ಚೊಟ್ಟಿ ಕೋಗಿಲೆ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ: ಅಂತರ್ಜಾಲ

ಕರ್ರಗೈತೋ... ದೊಡ್ಡ ನೀರ್ ಮುಳ್ಕ

ನೀರೆ ಇದರ ಸರ್ವಸ್ವ!
ಕಣ್ಣೆದುರು ನೀರಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಒಂದೇ ಒಂದು ಕ್ಷಣವನ್ನೂ ಕಳೆಯಲು ಇಸ್ಟಪಡುವುದಿಲ್ಲ. ಹಠಾತ್ ಜಾಗ ಖಾಲಿ ಮಾಡಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗಂತ ಬಾತುಕೋಳಿಯಂತೆ ನೀರಿನಲ್ಲಿಯೇ ಮುಳುಗೇಳುತ್ತ ಇರಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆಯಾಗಲಿ, ಅನಿವಾರ್ಯತೆಯಾಗಲಿ ಇದಕ್ಕಿಲ್ಲ.
ಬಾತುಕೋಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನ. ಕೆರೆ ಭಾಗ ಅಥವಾ ಹಿನ್ನೀರು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇದ್ದೆ ಇರುತ್ತದೆ ಈ "ದೊಡ್ಡ ನೀರ್ ಮುಳ್ಕ" ಅರ್ಥಾತ್ Great Cormorant.
ನೀವು ನಂಬಲಿಕ್ಕೇ ಅಸಾಧ್ಯವಾದ ಒಂದು ವಿಶೇಷತೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಯಲ್ಲಿದೆ. ನಾವು ನೀರಲ್ಲಿ ಡೈವ್ ಮಾಡುವಾಗ ಹೇಗೆ ಜಂಪ್ ಮಾಡಿ ಧುಮುಕುತ್ತೇವೋ ಹಾಗೆ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಕೂಡ ನೀರಿಗೆ ಬೀಳುವಾಗ ತನ್ನ ದೇಹದ ತೂಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯ ಎನ್ನುವುದು ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಶ್ನೆ. ಅದಕ್ಕಿಲ್ಲಿದೆ ಉತ್ತರ.
ನೀರಿನಲ್ಲಿರುವ ಮೀನುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ತಿನ್ನಲಿ ತನ್ನೆರಡು ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಜೋರಾಗಿ ಬಡಿದುಕೊಂಡು ದೇಹದಲ್ಲಿರುವ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕುತ್ತ ದೇಹದ ತೂಕ ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುಣ ಇದಕ್ಕಿದೆ. ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲೇ ನೀರಿಗೆ ಧುಮುಕಿ ತಾನು ಗುರಿಯಿಟ್ಟ ಜಲಜೀವಿಯನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತದೆ. 3-4 ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿರುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಇದಕ್ಕಿರುವುದರಿಂದ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ಜೀವಿಯನ್ನು ಭೇಟೆಯಾಡಿಯೇ ಮೇಲಕ್ಕೇಳುತ್ತದೆ. ದೇಹದಲ್ಲಿ ಎಣ್ಣೆಯ ಅಂಶ ಇರುವ ಕಾರಣ ದೇಹ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಒದ್ದೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಬೆಳ್ಳಕ್ಕಿಯಷ್ಟೇ ಉದ್ದ, ಅಗಲದ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಬೂದು, ನೀಲಿ, ಕಂದು ಮಿಶ್ರಿತ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಇರುತ್ತದೆ. ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ದೇಹ ಬೂದು ಬಣ್ಣದಂತೆಯೇ ತೋರುತ್ತದೆ. ಕತ್ತಿನ ಕೆಳಭಾಗ ಮತ್ತು ಎದೆ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣವಿದ್ದು, ಕಣ್ಣಿನ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಳದಿ ಪಟ್ಟಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಕಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಕೊಕ್ಕು ಬಲಿಷ್ಠವಾಗಿವೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೀರಿಗೆ ಸನಿಹದ ಮರಗಳಲ್ಲಿ ಕಡ್ಡಿಗಳನ್ನು ತಂದು ಗೂಡು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಜೂನ್-ಜನವರಿ ತಿಂಗಳಾವಧಿಯಲ್ಲಿ 3-4 ತಿಳಿ ನೀಲಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ.
ದೊಡ್ಡ ನೀರುಕಾಗೆ ಎಂದೂ ಕರೆಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ದಾಂಡೇಲಿ, ರಂಗನತಿಟ್ಟು, ಗುಡವಿ, ಮಂಡಗದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯ.
ಚಿತ್ರಕೃಪೆ: ಅಂತರ್ಜಾಲ

ಮಿರುಗೋ ಕಣ್ಣಿನ ಹಸಿರು ಗುಪ್ಪಿ

ಎತ್ತರದ ಮರದಿಂದ ಪುರ್ ಎಂದು ಹಾರಿ ಹೋಗುವಾಗ ನೋಡಿದರೆ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನ ಟೇಕ್ಆಫ್ ಮಾಡಿದಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಎತ್ತರದಿಂದ ನೆಲಕ್ಕಿಳಿದು ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವಾಗಲೂ ಅಸ್ಟೆ. ಪೇಪರ್ ವಿಮಾನ ಮಾಡಿ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹಾರಿಸಿದಾಗ ಹೇಗೆ ನೆಲ ಸೇರುತ್ತದೋ ಹಾಗೆ. ತನ್ನೆರಡು ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರಕ್ಕೆ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎನ್ನುವಂತೆ ನೆಲಸೇರುತ್ತದೆ.
ಇದನ್ನು ನೋಡಲು ಗದ್ದೆ, ಬಯಲು ಪ್ರದೆಶದಲೆಲ್ಲೋ ಕುಳಿತಿದ್ದರೆ ಖಂಡಿತ ಅಸ್ಟು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿಮ್ಮಿಂದ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕಾರಣ ಈ 'ಹಸಿರುಗುಪ್ಪಿ' (Little Green Heron) ಏಕಾಂಗಿ. ಅಸ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಇನ್ನೇನು ಸೂರ್ಯಸ್ತವಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವಾಗಲೇ ಬೇಟೆಗಾಗಿ ಗೂಡಿನಿಂದ ಹೊರಬೀಳುತ್ತದೆ. ಕತ್ತಲು ಆವರಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಇದರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಆರಂಭಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ರಾತ್ರಿ ಕೊಕ್ಕರೆಯ ಸ್ವಭಾವದ ಹಕ್ಕಿ ಇದು.
ಕೆರೆ, ಕೆಸರುಗದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಈ ಹಸಿರುಗುಪ್ಪಿ ಜಲಚರಗಳನ್ನೇ ಶಿಕಾರಿಮಾಡಿ ತಿನ್ನುತ್ತದೆ. ಸಿಗಡಿ, ಏಡಿ, ಚಿಕ್ಕ ಚಿಕ್ಕ ಮೀನು ಎಂದರೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಪಂಚಪ್ರಾಣ.
ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ಳಕ್ಕಿಗಳಂತೆ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಜುಟ್ಟು ಬರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಉಳಿದಂತೆ ಈ ಹಸಿರುಗುಪ್ಪಿ ಕೆಸರುಗುಪ್ಪಿಯನ್ನೇ ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಬೆನ್ನು ಮತ್ತು ರೆಕ್ಕೆಗಳೆಲ್ಲ ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಇರುತ್ತದೆ. ಕಾಲುಗಳು, ಕತ್ತು ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟೆಭಾಗ ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಬೂದು ಬಣ್ಣ. ಎದೆಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಗರಿಗಳೂ ಇರುತ್ತವೆ.
ಜೌಗು, ಹುಲ್ಲುಗಳಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಹಸಿರ್ಗಪ್ಪು ಬಕ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಮರಗಳ ಮೇಲೆ ಕಡ್ಡಿಗಳಿಂದ ಗೂಡುಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಸಿರುಗುಪ್ಪಿ ಮಾರ್ಚ್-ಆಗಸ್ಟ್ ತಿಂಗಳಾವಧಿಯಲ್ಲಿ 2-5 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹಸಿರುಗುಪ್ಪಿಯ ಕಣ್ಣುಗಳು ತಿಳಿ ಹಳದಿಯಿಂದ ಇದ್ದು ಮಿರುಗುತ್ತವೆ. ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇವೆ. ಬಾಂಗ್ಲ, ಲಂಕಾ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇವೆ.
ಚಿತ್ರಕೃಪೆ: ಚಿಟ್ಟಿ

ಕತ್ತಲಲ್ಲಿ ಕಾಣದ ಕರಿಗತ್ತಿನ ರಾಟವಾಳ

ಸೌಮ್ಯ ಸ್ವಭಾವ, ಮೃದು ಮನಸ್ಸು, ಮುದ್ದಾದ ದೇಹ, ಉಣ್ಣೆಯಂಥ ಗರಿಗಳು... ಮುದುಡಿ ಕುಳಿತರೆ ಚೆಂಡು ಇಟ್ಟಂತೆ ತೋರುವ ಅಪರೂಪದ ಹಕ್ಕಿ ಇದು.
ಈ ಹಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಮೆತ್ತಗೆ ಗದರಿದರೂ ಅಳುವ ಮಗುವಿಗೂ ಹೆಚ್ಚೇನು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ನೀವು ಜೋರಾಗಿ ಕೂಗಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೀರಿ ಎಂದರೆ ಆ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಮುಖವನ್ನೇ ಹಾಕುವುದಿಲ್ಲ. ಆ ಜಾಗದಿಂದ ನೂರಾರು ಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ಒಮ್ಮೆ ಇಂಥ ಕೂಗಾಟ ಕೆಳಿಸಿತೆಂದರೆ ಸಣ್ಣ ಗಲಾಟೆಯಾದರೂ ಎಲೆ ಮರೆಯಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಕುಳಿತು ಕಾಲ ಕಳೆಯುತ್ತದೆ.
ಇದು ಈ 'ಕರಿಗತ್ತಿನ ರಾಟವಾಳ' (Black-throated Munia) ಹಕ್ಕಿಯ ವಿಶೇಷ.
ಈ ಹಕ್ಕಿ ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವ ರೀತಿಯೂ ನಮ್ಮನ್ನು ಅಚ್ಚರಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚೆಂಡಿನಾಕಾರದ ಹತ್ತಿ, ನಾರಿನ ಮೃದುವಾದ ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಗೂಡಿನ ಒಳಗೆ ಹಾಸಿಗೆ ಮೆತ್ತಗಾಗಿರಬೇಕೆಂದು ಹತ್ತಿಯನ್ನು ತಂದು ಜೇಡನ ಬಲೆಯಿಂದ ರಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಗೂಡು ಕುಸಿಯ ಬಾರದು ಎನ್ನುವ ಕಾರಣ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲೂ ಜೇಡನ ಬಲೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಕತ್ತು ಕಪ್ಪಗಾಗಿರುವ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಈ ಹೆಸರು.
ಕರಿಗತ್ತಿನ ರಾಟವಾಳ ಜೂನ್-ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಾವಧಿಯಲ್ಲಿ 3 ರಿಂದ 4 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ನೋಡಲು ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಗುಬ್ಬಿಯಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಕತ್ತು, ತಲೆ, ರೆಕ್ಕೆಯ ಕೆಳಭಾಗ ಮತ್ತು ಪುಕ್ಕದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕಂದು ಮಿಶ್ರಿತ ಕಪ್ಪು. ಬೆನ್ನಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂದು ಬಣ್ಣ ಜಾಸ್ತಿಯಿರುತ್ತದೆ. ಕೊಕ್ಕು ಮತ್ತು ಕಾಲುಗಳು ಕಪ್ಪಗಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೊಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಪುಕ್ಕದ ಕೆಳಭಾಗ ಬೆಳ್ಳಗಿರುತ್ತದೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹುಲ್ಲುಗಳಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೀಟಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ತಿನ್ನುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ತಣ್ಣನೆಯ ಗಾಳಿಯಿದ್ದರೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಖುಷಿಯೂ ಖುಷಿ. ಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ಜಾಸ್ತಿ. ಭಾರತ, ಬಾಂಗ್ಲಾದಲ್ಲೂ ಇವೆ. ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ: ಅಂತರ್ಜಾಲ.

ಕುಂಬ್ಳೆಯ "ಡ್ರೀಮ್ ಸಫಾರಿ"

ಪರಿಸರ ದಿನಾಚರಣೆ ಸ್ಪೆಷಲ್ ಆಗಿ ಪೋಟೋ ಗ್ರಾಫರ್ ದಿನೇಶ್ ಕುಂಬ್ಳೆ ತಮ್ಮ ದಕ್ಷಿಣಆಫ್ರಿಕ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಹಿಡಿದ ಛಾಯಾ ಚಿತ್ರಗಳ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಪುಸ್ತಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೊರ ತಂದಿದ್ದಾರೆ. ಸಹೋದರ, ಭಾರತ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ತಂಡದ ಮಾಜಿ ನಾಯಕ ಅನಿಲ್ ಕುಂಬ್ಳೆ ಗುರುವಾರ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿರುವ 'ಲ್ಯಾಂಡ್ ಮಾರ್ಕ್' ಪುಸ್ತಕ ಮಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು.

" ಡ್ರೀಮ್ ಸಫಾರಿ"
ಆಥರ್: ದಿನೇಶ್ ಕುಂಬ್ಳೆ
ಪೇಜಸ್: 224
ಪ್ರೈಸ್: 2,250
(ರಿಯಾಯತಿಯಲ್ಲಿ 1,750)

ಪುಸ್ತಕದ ವಿಶೇಷತೆ
1. ತ್ಯಾಜ್ಯ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ತಯಾರಾದ ಪೇಪರ್ ಬಳಸಿ ಪ್ರಿಂಟ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪರಿಸರ ಜಾಗ್ರತಿಯ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಈ ಪುಸ್ತಕ ರವಾನಿಸಿದೆ. 224 ಪುಟಗಳ ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 250 ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳಿವೆ. ಜತೆಗೆ ದಿನೇಶ್ ಕುಂಬ್ಳೆ ತಮ್ಮ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಬರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

2. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೆಆರ್ಎಬಿ ಮೀಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಿಂಟ್ ಮಾಡಿಸಿದೆ. ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ನಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷತೆ ಇದೆ. ಎಚ್ ಪಿ ಕಂಪನಿ ತನ್ನ ಲೇಟೆಸ್ಟ್ ಪ್ರಿಂಟರ್ HP Indigo Digital Offset press ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಿಂಟ್ ಮಾಡಿದ್ದು, ಕೇವಲ 5 ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕದ ಎಲ್ಲ ಪುಟಗಳು ಮುದ್ರಣಗೊಂಡಿವೆ.

3. ಕೆನ್ಯಾ, ತಂಜಾನಿಯ, ಪೆರಪ್ಸ್ ಕಾಡುಗಳನ್ನ ಸುತ್ತಿ, ಅಲ್ಲಿಯ ವನ್ಯ ಜೀವಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿ, ಛಾಯಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು, ಅದನ್ನು ಪುಸ್ತಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತಂದ ಏಕೈಕ ಭಾರತೀಯ ದಿನೇಶ್ ಕುಂಬ್ಳೆ ಆಗಿದ್ದಾರೆ.
ದಿನೇಶ್ ಕುಂಬ್ಳೆ ಅವರ "ಡ್ರೀಮ್ ಸಫಾರಿ" ಪುಸ್ತಕ ವಿಶ್ವದ ಎಲ್ಲಾ 'ಲ್ಯಾಂಡ್ ಮಾರ್ಕ್' ಮಳಿಗೆಗಳಲ್ಲೂ ಲಭ್ಯ. ಈ ಪುಸ್ತಕದ ಬೆಲೆ 2,250 ರುಪಾಯಿ. ನಿಮಗೂ ಈ ಪುಸ್ತಕ ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಆಸಕ್ತಿ ಇದ್ದರೆ www.wildlifebeat.comಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ. ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಮಾಹಿತಿಗಳೂ ಲಭ್ಯ.
ಅನಿಲ್ ಪ್ರೀತಿಯ ಮಾತು: ಅಣ್ಣ ಮತ್ತು ನಾನು ಸೇರಿಯೇ ಇಂತದ್ದೊಂದು ಪುಸ್ತಕ ತರುವ ಆಸೆ ನನ್ನಲ್ಲಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅಣ್ಣ ಮುನ್ನಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಖುಷಿಯಾಗಿದೆ. ನಿಜಕ್ಕೂ ಇದೊಂದು ಅದ್ಬುತ ಸಾಧನೆ ಎಂದೇ ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ.
(ಅನಿಲ್ ಕುಂಬ್ಳೆ ಕೂಡ ಒಬ್ಬ ಬೆಸ್ಟ್ ಪೋಟೋಗ್ರಾಫರ್.)
ಪರಿಸರ ದಿನಾಚರಣೆ ಶುಭಾಶಯಗಳು

ಕೂ... ಎನ್ನೊ 'ಕಂದು ಬೆಳವ'

ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ದೋಣಿ ಹೊರಡುವ ಮೊದಲು ನಾವಿಕ 'ಕೂ...' ಹಾಕುವುದನ್ನು ನೋಡಿದ್ದೇವೆ. ಆದರೆ ಇದೇ ತರ ಹಕ್ಕಿಯೊಂದು 'ಕೂ...' ಹಾಕುವುದನ್ನು ಎಲ್ಲಾದರೂ ನೋಡಿದ್ದೀರಾ...?
ಇಲ್ಲ ಎಂದಾದರೆ ನೋಡಿ ಇಲ್ಲಿದೆ!
ಈ 'ಕಂದು ಬೆಳವ' (Laughing Dove) 'ಕೂ...' ಎಂದು ಕೂಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ನಾವಿಕ ತನ್ನ ದೋಣಿಯ ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗಾಗಿ ಕೂ... ಹಾಕಿದರೆ ಇದು ತನ್ನ ಮರಿ, ಸಂಗಾತಿಗಾಗಿ ಕೂಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂಟಿಯಾಗಿ ಇರಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಕಂದು ಬೆಳವ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಮೊಟ್ಟೆಯಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡಲು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾಲವಿಲ್ಲ. ತನಗಿಸ್ಟವಾದಾಗ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಎರಡರಿಂದ ಮೂರು ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುವ ಕಂದು ಬೆಳವ, 16ರಿಂದ18 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಕಾವು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಮರಗಳ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರಾಕಾರದ ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ನೋಡಲು ಪಾರಿವಾಳದಂತೆ ತೋರುವ ಕಂದು ಬೆಳವನನ್ನು ಬಿಲಗುಪ್ಪ, ಕಂದು ಕಪೋತ, ಸಣ್ಣ ಚೂರೆಹಕ್ಕಿ ಎಂದೆಲ್ಲ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಮೈ ಬಣ್ಣ ಕಂದು ಮಿಶ್ರಿತ ಬೂದು ಇರುವ ಕಾರಣ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಕಂದು ಬೆಳವ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಕಂದು ಬೆಳವನ ಬೆನ್ನು, ನೆತ್ತಿ, ಕತ್ತು ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದಿದ್ದರೆ, ಹೊಟ್ಟೆ, ಎದೆ ಭಾಗ ತಿಳಿ ಬಣ್ಣದಿಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಕತ್ತಿನ ಕೆಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚೆಸ್ ಮನೆಗಳಂತೆ ಕಪ್ಪು ಪಟ್ಟಿಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇದರ ಸಹಾಯದಿಂದಲೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ. ಕಾಲು ಮತ್ತು ಕೊಕ್ಕು ಬೂದು ಮಿಶ್ರಿತ ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದಿರುತ್ತದೆ. ಕಣ್ಣಿನ ಸುತ್ತ ಬಿಳಿ ಪಟ್ಟಿ ಇದ್ದು, ಇದು ಮಿರುಗುತ್ತದೆ. ಉದ್ದನೆಯ ಬಾಲ ಮತ್ತು ಪುಕ್ಕವನ್ನು ಅಲ್ಲಾಡಿಸುತ್ತ ಇರುತ್ತದೆ. ಕತ್ತು ಕೂಡ ಪಾರಿವಾಳದಂತೆ ಅತ್ತಿತ್ತ ಹೂರಲಾಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.
ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿರುವ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಪೋದೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಗೂಡು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ನಂದಿಬೆಟ್ಟ, ಬನ್ನೇರುಘಟ್ಟ, ಸಾವನದುರ್ಗ, ದೇವರಾಯನದುರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಸ್ತಿ. ಬಾಂಗ್ಲ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್ ಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡಸಿಗುತ್ತದೆ. ಬೇಳೆ-ಕಾಳುಗಳೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ.
ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ: ಅಂತರ್ಜಾಲ

ಕಿರಿ ಕಿರಿ ಕಿರು ಮಿಂಚುಳ್ಳಿ

ನಂಬಲಿಕ್ಕೇ ಅಸಾದ್ಯ... ದುಪ್ ಎಂದು ನೀರಿಗೆ ಬಿದ್ದರೆ ನಾಲ್ಕಾರು ನಿಮಿಷ ಎದ್ದೆಳುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಹೊರ ಬರುವಾಗ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಒಂದಲ್ಲಾ ಒಂದು ಮೀನು ಅದರ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಇರಲೇ ಬೇಕು. ಅಜ್ಜಪ್ಪ ಎಂದರೂ ಬಿಡಲೋಪ್ಪದು. ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ತನ್ನಿಂತ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಬಂಗಡೆ ಮೀನೇ ಇದ್ದರೂ ಅಸ್ಟು ಸುಲಭವಾಗಿ ಬಿಡುವ ಜಾಯಮಾನದ ಹಕ್ಕಿ ಇದಲ್ಲ.
ಅದೇನಾದರೂ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಡೈವಿಂಗ್ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಏರ್ಪಡಿಸಿದರೆ ಬಹುಷಃ ಈ 'ಕಿರು ಮಿಂಚುಳ್ಳಿ' (Small Blue Kingfisher) ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆಗುವುದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅನುಮಾನವಿಲ್ಲ.
ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೆಲ್ಲಾದರೂ ಕೆರೆ, ಹರಿಯುವ ನೀರಿರುವ ಪ್ರದೆಶಗಳಿದ್ದರೆ ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ದಿನದ ಒಂದು ಗಂಟೆ ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸದ್ದಿಲ್ಲದೆ ಕುಳಿತಿದ್ದರೆ ನೀವೂ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲು ಸಾದ್ಯ.
ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಹಕ್ಕಿ ಇದು. ಕುತ್ತಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟೆ ಭಾಗವೆಲ್ಲ ಹೊಂಬಣ್ಣದಿಂದಿರುತ್ತದೆ. ಕಿರು ಮಿಂಚುಳ್ಳಿಯ ಕೊಕ್ಕು ಬಲು ಬಲಿಷ್ಠ. ಆ ಚೋಟುದ್ದದ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕುಳಿತಿದ್ದಾಗ ಕಾಣಿಸುವುದೇ ಕಷ್ಟ. ಅದರಲ್ಲೂ ಸ್ವಲ್ಪ ವಯಸ್ಸಾಗಿರುವ ಹಕ್ಕಿಯಾದರಂತೂ ಗರಿಗಳು ಮುಚ್ಚಿಕೊಡಿರುತ್ತವೆ. ಪಾದಗಳು ಗುಂಡಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಹಾರಾಟ ಗಮಿನಿಸುವಾಗ ಒಮ್ಮೆ ಬೆಚ್ಚಿ ಬಿದ್ದರೂ ಅಚ್ಚರಿಯಿಲ್ಲ. ಅಸ್ಟೊಂದು ಚುರುಕುತನ ಈ ಹಕ್ಕಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.
ಚೀ ಚಿಕ್ ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತಲೇ ಹಾರುವ ಈ ಕಿರು ಮಿಂಚುಳ್ಳಿ ಬಾಲ ಮತ್ತು ಕತ್ತನ್ನು ಆಗಾಗ ಮೇಲೆ-ಕೆಳಕ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ನೀರು ಮತ್ತು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಒಂದೆರಡು ಅಡಿ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿಂದ ಎಲ್ಲಿಯ ವರೆಗೂ ಹಾರಾಡಬಲ್ಲ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಈ ಹಕ್ಕಿಗಿದೆ.
ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಕೇಸರಿ ಮತ್ತು ನೀಲಿ ಬಣ್ಣ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಮಿರುಗುವಸ್ಟು ಪ್ರಜ್ವಲತೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಾವಧಿಯಲ್ಲಿ 2-4 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮರದ ಪೊಟರೆಯಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮೀನು ಇದರ ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ. ಭಾರತ, ಶ್ರೀಲಂಕಾ, ಬಾಂಗ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಜಾಸ್ತಿ.

ಅರೆ ರೆರೆರೆರೆರೆ ತರಗಲೆ ನೆಲಗುಟುರ...

ಗಾಬರಿಯಾದರೆ ಕೈಸಿಗದು. ಪುಕ್ಕಲು ಸ್ವಭಾವ. ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಾಯ ವಾಗಬಲ್ಲ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ. ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಚೆಂಡು ಉರುಳುತ್ತಿದೆಯೇನೋ ಎನ್ನುವಂತೆ ಓಡಾಟ. ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಮೈಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ವ್ಯತ್ಯಾಸ. ತರಗಲೆಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಸದ್ದಿಲ್ಲದಂತೆ ಓಡಾಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ!
ಇಸ್ಟೆಲ್ಲ ಕೇಳಿದ ಮೇಲೆ ಹಳ್ಳಿ ಹೈದನಿಗೆ ಇದು ಯಾವ ಹಕ್ಕಿ ಇರಬಹುದು ಎಂದು ಬೇಗ ನೆನಪಾಗಿ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಹೀಗೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವುದು ಮಾತ್ರ ಗೊತ್ತಿರುವುದಿಲ್ಲ ಅಸ್ಟೆ. ಆದರೆ ಈಗೀಗ ಈ 'ತರಗಲೆ ನೆಲಗುಟುರ' (White throated ground-thrush) ತೀರ ಅಪರೂಪವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ.
ಕಾಡಿನಲ್ಲಿಯೇ ವಾಸವಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದ ಈ ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ಈಗ ಗುರುತಿಸಬೇಕೆಂದರೆ ಹರಸಾಹಸ ಪಡಬೇಕು. ಅಂದಹಾಗೆ ಈ ಜಾತಿಗೇ ಸೇರಿದ ಇನ್ನಿತರ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಲಭ್ಯ. ತರಗಲೆ ನೆಲಗುಟುರ ಮಾತ್ರ ವಿರಳ. ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾಗಿ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಪಟ್ಟೆ ನೆಲಗುಟುರ, ಒಣಗೆಲೆ ಗುಟುರ, ಎಲೆ ನೆಲಗುಟುರ ಎಂದೆಲ್ಲ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ತರಗೆಲೆಗೆ ಕರಾವಳಿಯ ಕೆಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ದರ್ಕು, ತೆರ್ಕು ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಕಾರಣ ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಆ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ದರ್ಕಲಕ್ಕಿ, ತೆರ್ಕಲಕ್ಕಿ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಯಾಗಿ ಇರುವ ತರಗಲೆ ನೆಲಗುಟುರ ಗಾಬರಿಯಾದಾಗ ನೆಲಬಿಟ್ಟು ಮರದ ಮೇಲೆ ಸದ್ದು ಮಾಡುತ್ತಾ ಕುಳಿತಿರುತ್ತದೆ. ಗುಬ್ಬಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುವ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಗುಂಡುಗುಂಡಾಗಿದ್ದು ಬಾಲ ಮೊಟಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಂಡು ಕಾಲುಗಳು ಉದ್ದ. ಕೊಕ್ಕು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದ್ದು, ಬೂದು ಮಿಶ್ರಿತ ಕೇಸರಿ ಬಣ್ಣದಿಂದಿರುತ್ತದೆ. ತೇವಾಂಶವಿರುವ ಜಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕೀಟಗಳ ಬೇಟೆಗಾಗಿ ಕುಳಿತಿರುತ್ತದೆ. ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ನೀಲಿ ರೆಕ್ಕೆಗಳು, ಕಣ್ಣ ಕೆಳಗಿನ ಪಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಎದೆ-ಹೊಟ್ಟೆ ಭಾಗದ ಕೇಸರಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಬಣ್ಣವೇ ಸೌಂದರ್ಯದ ಗುಟ್ಟು. ಸೊಕ್ಕೇರಿದರೆ ತರಗಲೆಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಮನಸೋ ಇಚ್ಚೆ ಓಡಾಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
ಬೇಸಿಗೆಗಾಳದಲ್ಲಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುವ ತರಗೆಲೆ ನೆಲಗುಟುರ ಮೇ ಮತ್ತು ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ 2-3 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಿಳ್ಳೆ ಹೊಡೆಯುತ್ತದೆ. (ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ: ಅಂತರ್ಜಾಲ)

ಜುಟ್ಲನ ಜುಟ್ಟು!ಕುಂತಾಗ ಒಂಥರಾ.. ನಿಂತಾಗ ಇನ್ನೊಂಥರಾ...!

ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವಾಗ 'ಕುಂತಾಗ ಒಂಥರಾ.. ನಿಂತಾಗ ಇನ್ನೊಂಥರಾ' ಎಂದು ಹೇಳು ವುದುಂಟು. ಇಂತದೇ ಸ್ವಭಾವದ ಹಕ್ಕಿ ಇಲ್ಲೊಂದಿದೆ. ಅದೇ ಪಂಜಾಬಿನ ರಾಜ್ಯ ಪಕ್ಷಿ.
ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿ. ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೊಂದು ಸುಂದರವಾದ ಜುಟ್ಟಿದೆ. ಎರಡು ಹಕ್ಕಿಗಳು ಜೊತೆಗೆ ಕುಳಿತಿದ್ದರೆ ಮದುವೆಗೆ ಸಿಂಗರಿಸಿಕೊಂಡು ಕುಳಿತಿರುವ ವಧೂವರರಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಈ ಅರ್ಧ ಚಂದ್ರಾಕಾರದ ಜುಟ್ಟೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ವಿಶೇಷ.
ಎಲ್ಲಿಯೇ ಹೋಗಿ ಕುಳಿತರೂ ಈ ಜುಟ್ಟು ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೆ ಹಾರಲು ಆರಂಭಿಸಿತೆಂದರೆ ಜುಟ್ಟು ಮಾಯವಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಹಾರಾಟಕ್ಕೆ ತೊಂದರೆ ಆಗದಂತೆ ಜುಟ್ಟನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಭಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಮಾತ್ರ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳಲೇ ಬೇಕು. ಇದೇ ಈ 'ಜುಟ್ಲ ಹಕ್ಕಿ' ಅರ್ಥಾತ್ ...... ಜುಟ್ಟಿನ ವಿಶೇಷ.
ಇಸ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಜುಟ್ಲಹಕ್ಕಿಯ ಕೂಗಿನಲ್ಲೂ ಕೆಲವು ವಿಶೇಷ ಕಾಣಬಹುದು. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಉಪ್ಪಿಪ್ಪೂ...ಉಪ್ಪೋ ಎಂದು ಕೇಳಿಸಿದರೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹ್ಹು..ಹ್ಹು ಎಂದು ನಕ್ಕಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ.
ಹಾರುವಾಗ ಜುಟ್ಲನ ದೇಹದ ಮೇಲ್ಭಾಗ ಪ್ಯಾರಾಚುಟ್ ನಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿರುವ ಜುಟ್ಲನನ್ನು ಬಾಸಿಂಗ, ಬಸವನಕೋಡು, ಜುಟ್ಲಕ್ಕಿ, ಚಂದ್ರಮುಕುಟ ಎಂದೆಲ್ಲ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಗೊರವಂಕ ಹಕ್ಕಿಯಸ್ಟೇ ಇರುವ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದಿರುತ್ತದೆ. ರೆಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಬಾಲ ಬಿಳಿಯದಾದ ಪಟ್ಟಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಕೊಕ್ಕು ಸೂಜಿಯಂತೆ ಇದ್ದು, ಕತ್ತಿಗಿಂತ ಉದ್ದವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಣ್ಣು ಕಪ್ಪಗಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಜುಟ್ಟಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪು ಪಟ್ಟಿಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಹೊಟ್ಟೆ ಭಾಗದಿಂದ ಕೆಳಕ್ಕೆ ಬೆಳ್ಳಗಿರುತ್ತದೆ.
ಪೊಟರೆ, ಹಾಳುಬಿದ್ದ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಛಾವಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಜುಟ್ಲ ಹಕ್ಕಿ ಜನವರಿಯಿಂದ ಜುಲೈ ತಿಂಗಳಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 5 ರಿಂದ 6 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. 15 ರಿಂದ 20 ದಿನ ಕಾವು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಈ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ರಾಜ್ಯದ ಎಲ್ಲೆಡೆ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯ.
ದೇವರಾಯನ ದುರ್ಗಾ, ಸಾವನದುರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಸ್ತಿ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್, ಬಾಂಗ್ಲ, ಲಂಕಾಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇವೆ. ಹಣ್ಣು, ಹಲ್ಲಿ, ಚೇಳು, ಇಲಿ, ಇರುವೆ ಇವುಗಳೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಆಹಾರ.

ಜಗಳ ಗಂಟಿ 'ಕೋಮಲ ಬದನಿಕೆ'

ಹಲವರಿಗೆ ಹೂವಿನ ಮೇಲೆ ವಿಪರೀತ ವ್ಯಾಮೋಹ. ಅವರಲ್ಲೇ ಕೆಲವರು ದಿನ ಬೆಳಗಾದರೆ ಹೂವಿಗಾಗಿ ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಮನೆಯ ಬೇಲಿ ಹಾರಿ ಕಿತ್ತು ತರುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ.
ಈ ಹಕ್ಕಿ ಕೂಡ ಇದೇ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದು. ತನ್ನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಇರುವ ಹೂವಿನ ಮಕರಂದ ಅಥವಾ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಆ ಕ್ಷಣವೇ ತಿನ್ನಲು ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ತನ್ನ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಇನ್ನೊಂದು ಹಕ್ಕಿ ಇರುವಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಕದ್ದು ತರುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ಅಲ್ಲಿರುವ ಜಾತಿ ಹಕ್ಕಿಯ ಜತೆಗೆ ಜಗಳವಾಡಿಯಾದರೂ ಕಿತ್ತು ತಿನ್ನುತ್ತದೆ.
ಹೆಸರು 'ಕೋಮಲ ಬದನಿಕೆ'(Plan Flowerpecker) .
ಲೋರಾಂಥೇಸಿ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಹಕ್ಕಿ. ಕೋಮಲ ಬದನಿಕೆಯನ್ನು ಪೇಲವ ಬದನಿಕೆ, ಪಾಚಿ ಚುಂಡಕ್ಕಿ, ಹೂ ಚುಂಡಕ್ಕಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಎಲೆಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಕುಳಿತಿದ್ದರೆ ಗುರುತಿಸಲು ಸಾದ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ಅಜ್ಜಪ್ಪ ಎಂದರೂ ಸದ್ದು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಇನ್ನು ನೋಡಲು ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಎಲೆಯದೆ ಬಣ್ಣ.
ತಿಳಿ ಹಸಿರು, ಕಡು ಮಿಶ್ರಿತ ಬೂದು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಇರುತ್ತದೆ. ಕಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಕೊಕ್ಕು ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಬೂದು ಬಣ್ಣದಿಂದಿರುತ್ತೆ. ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಇಡೀ ದೇಹ ಬೂದು. ಚೀಕ್....ಚಿಕ್ ಎಂದು ಸದ್ದು ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.
ಕುರುಚಲು ಕಾಡು, ತೋಟಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ವಾಸವಾಗಿರುವ ಈ ಬದನಿಕೆ ಹಕ್ಕಿಯ ಬಾಲ ಮೋಟಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿಯಸ್ಟೆ ಗಾತ್ರದ ಕೋಮಲ ಬದನಿಕೆ ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ ಜುಲೈ ತಿಂಗಳಾವಧಿಯಲ್ಲಿ 2-3 ಬಿಳಿಯದಾದ ಮೊತ್ತೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು 16 ರಿಂದ 22 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಕಾವು ನೀಡಿ ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕೋಮಲ ಬದನಿಕೆಯನ್ನು ಬಾಂಗ್ಲ, ಶ್ರೀಲಂಕಾಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಲು ಸಾಧ್ಯ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಪಶ್ಚಿಮಘಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಸ್ತಿ. ಹಣ್ಣು, ಹೂವಿನ ಮಕರಂದವೇ ಈ ಹಕ್ಕಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ.

ಅರೆ ಅರೆ ತಿರುಕ "ಚುಕ್ಕೆ ಸಾರಸ"

ತಿರುಕ...ಗುಮ್ಮನಗುಸುಕ!
ಬಿಡುವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಾಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬೆಜಾರ್ ಆದರೆ ನಾವು ನೀವು ಮುಖ ಸಿಂಡರಿಸಿಕೊಂಡು ದಿನವೆಲ್ಲ ಒಂದೇ ಕಡೆ ಕುಳಿತಿರುತ್ತೇವಲ್ಲ ಹಾಗೆ ಯಾವದೋ ಒಂದು ಮರದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಕಾಲ ಕಳೆಯುತ್ತದೆ. ಪಕ್ಕಾ ಪಕ್ಕಾ ಮೂಡಿ, ಉಂಡಾಡಿಗುಂಡಾ.
ಪ್ರವಾಸದ ಹುಚ್ಚು ಜಾಸ್ತಿ. ಈ ಚುಕ್ಕೆ ಸಾರಸನಿಗೆ (Malayan Night Heron) ಸ್ವಲ್ಪ ಹಟ ಜಾಸ್ತಿ.
ಚುಕ್ಕೆ ಸಾರಸನ ಅವಸಾಲು ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಎನ್ನುವ ಹಾಗಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ಇದ್ದು ಬೆಳಗು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕಡ್ಡಿ ನಾರುಗಳನ್ನು ತಂದು ತಟ್ಟೆಯಾಕಾರದ ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಕಳೆಯುವ ತಾಳ್ಮೆಯಿಲ್ಲ. ಬಹುತೇಕ ರಾತ್ರಿ-ಹಗಲುಗಳನ್ನು ಮರದ ಟೊಂಗೆಗಳ ಮೇಲೆ ಇದ್ದು ಕಳೆಯುತ್ತದೆ.
ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ 45 ಸೆಂ.ಮೀ.ನಸ್ಟು ಎತ್ತರವಿರುವ ಈ ಹಕ್ಕಿ ಕೊಕ್ಕರೆ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದು. ಗುಣ-ಲಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿ ಕೊಕ್ಕರೆಗೂ ಇದಕ್ಕೂ
ಸಾಕಸ್ಟು ಸಾಮ್ಯತೆ ಇದೆ. ಹೊಲ, ಗದ್ದೆ, ಕೆರೆ ಭಾಗ ಸೇರಿದಂತೆ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಚುಕ್ಕೆ ಸಾರಸನನ್ನು "ಹುಲಿಬಕ", ಚುಕ್ಕೆ ಕೊಕ್ಕರೆ" ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ದೇಹದ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗ ಬಿಳಿ, ಕಪ್ಪು ಚುಕ್ಕೆಗಳಿರುವ ಬೂದು ಮಿಶ್ರಿತ ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದಿರುತ್ತದೆ. ರೆಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಕತ್ತಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚುಕ್ಕೆಗಳು ಜಾಸ್ತಿ. ಕಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಕೊಕ್ಕು ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದಿರುತ್ತವೆ. ಕತ್ತು ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟೆ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೇಸರಿ, ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಬಿಳಿಗರಿಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ರಾತ್ರಿ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ವಲಸೆ.
ಆಗಸ್ಟ್-ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಾವದಿಯಲ್ಲಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುವ ಚುಕ್ಕೆ ಸಾರಸ 2 ರಿಂದ 4 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಮರಿಮಾಡುತ್ತದೆ. 18ರಿಂದ 25 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಕಾವು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಚುಕ್ಕೆ ಸಾರಸ ಭಾರತ, ಪಿಲಿಫೈನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಚೀನಾಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಸ್ತಿ. ವಿಶ್ವದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ವೇಳೆ ಇಲ್ಲಿಗೆ ವಲಸೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಕ್ರಾಕ್..ಕ್ರಾಕ್... ಎಂದು ಸದ್ದು ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತವೆ.

ಮಿರುಗುವ ಕೆಂಬರಲು

ಆ ಮೈ ಮಾಟವೇ ಚೆಂದ. ಸೊಂಟ ಬಳುಕಿಸುತ್ತಾ ಮೊಣಕಾಲು ನೀರಿರುವ ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಯಾರುತಾನೆ ನೋಡಲ್ಲ ಹೇಳಿ? ಹುಚ್ಚೆದ್ದರೆ ಕೆಸರೆರಚಾಡುವ ವಿಚಿತ್ರ ಮನಸ್ಸು... ಆ ಉದ್ದನೆಯ ಕೈಕಾಲು, ಕೊಕ್ಕಿನ ಬಾಯನ್ನು ದೇವರು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದೇ ಬೇಟೆಗಾಗಿ!
ಇನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಗಾತಿ ಜತೆ ಚೆಲ್ಲಾಡುವ ಮನಸ್ಸು ಯಾರಿಗಿಲ್ಲ. ಇದು ಕೂಡ ಇದರಲ್ಲಿ ಯಾರಿಗೇನು ಕಡಿಮೆ ಇಲ್ಲ.
ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ, ಮನಸ್ಸು ಬಿಚ್ಚಿ ಪ್ರೀತ್ಸೆ....!

Greater Adjutant

Broad billed Roller

Small Skylark

''ಮರ ಜಿರಲೆ'' (Cicadas)

ಇದು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಕೀಟ. ಮಲೆನಾಡಿನ ಬಹುತೇಕ ಕಡೆ ಈ ಕೀಟವನ್ನು ನೋಡಲು ಸಾದ್ಯ. ಜಿರಲೆ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದು. ಮಲೆನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ''ಮರ ಜಿರಲೆ'' (Cicadas) ಎಂದೇ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾಗಿ ಇನ್ನೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಿವೆ. ಮರಗಿರ್ಕಾ, ಮರ್ಜಿರ್ಲೆ, ಮರ್ಕೀಟಾ ಎಂದೂ ಕರೆಯುವುದುಂಟು. ಹೆಸರಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಇದೊಂತರ ವಿಚಿತ್ರ ಕೀಟ. ಇನ್ನೇನು ಮುಸ್ಸಂಜೆ ಹೊತ್ತು ಎಂದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಜಿರ್ ರ್ರ್ ರ್ರ್ ರ್ರ್ ರ್ರ್ ಎಂದು ಕೂಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೆ ಇರುತ್ತದೆ. ದಟ್ಟ ಕಾನನದೊಳಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗಿನೋಡಿ ಸದಾ ಕಾಲ ಇದೇ ತರ ಕೂಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಅಷ್ಟಕ್ಕೂ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕೂಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಎನ್ನೂ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕಾಡಬಹುದು. ಕಾರಣ ಒಂದೆರಡಿಲ್ಲಾ...
ಮರಕಡಿದು ತಿನ್ನುವಾಗ, ಸಂಗತಿಯ ಜೊತೆ ಸೇರುವಾಗ, ತನಗೆ ವೈರಿಯ ಕಾಟ ಇದೆ ಎಂದು ಗೊತ್ತಾದಾಗ ಕೂಗಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.
ಇನ್ನೂ ಮೋಡ ಕವಿದಾಗಲೂ ಮರಜಿರಲೇ ಕೂಗಾಟ ಜೋರು.
ನೀವೂ ನಂಬಲಿಕ್ಕೇ ಅಸಾದ್ಯ. ಈ ಜಾತಿಯ ಕೀಟ ವಿಶ್ವದ ಮೂಲೆ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯ. ಕನಿಷ್ಠ ೨೫೦೦ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಜತೆಗೆ ನೂರಾರು ಬಣ್ಣದ ಮರಜಿರಲೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು.
ಇನ್ನೂ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಇದೆ. ಈ ಜಾತಿಯ ಕೆಲ ಕೀಟ ತನ್ನ ಮೈನ ಮೇಲ್ಭಾಗದಿಂದ ಹೊರಗೆಡಹುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅಸ್ಟು ಸುಲಭ ವಾಗಿ ಇವನ್ನೆಲ್ಲಾ ನೋಡಲು ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಅಂದಾಜು ೧೦ ರಿಂದ ೧೬ ವರ್ಷ ಬದುಕಿರುವ ಈ ಕೀಟ ದೂಡ್ಡ ದೂಡ್ಡ ಮರಗಳ ಕಾಂಡಗಳ ಮೇಲೆ ಇರುತ್ತವೆ. ಇದರ ತಲೆ ದೂಡ್ಡದಾಗಿದ್ದು, ಮೀಸೆ ಇರುತ್ತವೆ. ಕಣ್ಣು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಉಬ್ಬಿರುತ್ತವೆ. ರೆಕ್ಕೆಗಳು ಪಾರದರ್ಶಕ. ಆರು ಕಾಲುಗಳಿದ್ದು ಎರಡನ್ನು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ನಾನಾ ತರನಾದ ಬಣ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಸಾದ್ಯ.
ಇದು ಅರ್ಧ ಇಂಚ್ ನಿಂದ ಎರಡು ಇಂಚ್ ಉದ್ದವಿರುತ್ತವೆ. ಎಲೆಗಳ ಮೇಲು ನೋಡಲು ಸಾದ್ಯ. ಹರಿತ್ತಿನ ಕಣಕ್ಕಾಗಿ ಬಾಯ್ ಚಪ್ಪರಿಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಇರುವೆಗಳನ್ನೂ ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲಾ.


Cicadas
Size: 1/2-2 in.long
What to look for: Large broad - headed insect; transparent or smoky wings.
Habitat: Woods, brushy areas, deserts, yards.

Collered Bush Chat

Yellow throated Bulbul

Small Minivet

Sarus Crane

Scaly Thrush

Thick billed Flowerpecker

Blue Throat

Oriental White libs

Chukor Partridoge

Common teal

Wedge-tailed Shearwater